Resident of Siemiatycze Refoel Kirshenblum tells:

I was born in Lublin in 1905 to religious parents. I am trained as a builder, but during the occupation I had different jobs: loaded timber on the railway, took out rubbish and mixed concrete. I married in 1928, my wife and three children perished in Treblinka on the 10th of November 1942. Besides that, I lost my father, my mother and my brother with his wife and child.

Since 1928, I live in the town of Siemiatycze, Bielsk district, voivodeship of Bialystok. Around 5000 Jews lived in the town, that is, 66 percent of the total population. Most Jews worked in the industry of ceramics, in the factory of accessories for shoemakers and in shoemakers’ and tailors’ workshops. There were also lots of artisans who worked at home and small shopkeepers.

On the day of the encirclement, that is, on the 2nd of November 1942, around 300 Jews from surrounding towns and villages were driven to Siemiatycze. Because Siemiatycze was a border town, right near the Bug river, the was no possibility to escape to Russia, the town had been taken by the Germans already at dawn of the 23rd of June 1941.

In the ghetto that had been created every day about ten Jews would die, and there were no births. There were a few cases of mental illness. During the first days of the German occupation the Gestapo forced the whole Jewish population (including women, children and the elderly) to remove grass from stones by their bare hands and shot three Jews, because it appeared to the German overseers

that they were not going to work with enough enthusiasm. We were soon obliged to wear yellow patches. The local residents together with a few Germans from Organisation Todt, that had just arrived, decided to bury the beautiful Lenin monument that stood in the marketplace of Siemiatycze. The whole Jewish population was dragged out to participate in this shameful activity and people were beaten extremely cruelly. One Jew was thrown into the river while still alive, and he perished. [Another one] was dressed in a Torah crown and a tallit and forced to hold a eulogy to Lenin from a tribune and then to rejoice: Down with the Soviet Union! Jews were forced to cut off the head from the Lenin monument but they refused to do it. The Germans and the Polish police started to beat them. The bandits themselves smashed the monument and ordered to carry the pieces to the Jewish cemetery. Only those who were found in possession of some meat where arrested, because Jews were forbidden to eat meat except the tiny amount of bones provided to the Jews by the Germans.

In August 1941 Jews had to pay a contribution of 140 thousand roubles and they were also subject to forced labour, such as to clean rubble from buildings destroyed by the German artillery, to transport construction materials. The Germans lacked horses acutely, so they forced the Jews to construct a railway first and then to transport the materials with bare hands (without locomotives).

All real estate that belonged to Jews was confiscated and they were forced to give away all kinds of possessions, such as furniture,

bed linen, dishes, gold etc. Germans would also pillage Jewish homes under all kinds of pretexts.

Jews were allowed to show themselves in the street only for 3 hours a day, from 3 to 5 PM. Except during these three hours, we were forbidden to leave the apartments, even in order to relieve ourselves. We were also forbidden to open a window and to look into the street.

In Siemiatycze the ghetto was created on the 2nd of August 1942. During the moving to the ghetto the Germans checked all the packages and took away valuables. Every ghetto resident had 1,1 square metre of living space, the height of the ceiling was not more than 2,5 meters.

Germans threated the newly created Judenrat and the Jewish police very badly. Once the 11 Jewish councilors (except the chairman) were ordered to clean the toilets of the town and then transport the waste outside the town. There were no cases when the Jewish administration would give away Jews into German hands. Jews had to go to work outside the ghetto every day. Germans ordered that the food quota for the ghetto was 120 grams of bread for a working person daily and 60 grams for someone that did not work. Once in a fortnight – 100 grams of bones, only for the workers. Those who went to work would secretly bring back potatoes in their pockets. There were no workshops or factories inside the ghetto. We paid a special tax to the Germans and the Judenrat was taking money from the Jews all the time in order to bribe their way out of smaller troubles. There was a canteen in the ghetto that

prepared up to 1500 lunches a day.

There were some cases of previously freethinking persons who fell into a religious mood in the ghetto.

Our Siemiatycze ghetto existed for three months overall. The despair was immense, because we knew that the ghetto liquidation had started in Warsaw. As Siemiatycze was annexed to the Third Reich, we believed that the liquidation of the Siemiatycze ghetto would not come so soon, and the Germans would repeatedly reassure us about it.

On Monday, the 2nd of November 1942, at 4.30 AM, when we noticed that the ghetto was surrounded by the Gestapo and the SS, people started to cut through the barbed wires and run in a chaotic fashion. The Germans opened fire and killed a few hundred Jews. A small number managed to run away into the woods. There they founded a Jewish partisan unit comprising a hundred men. In autumn 1943 this unit was largely destroyed by the Germans. The deportation of Jews from the ghetto to Treblinka was carried out by the Germans only. Although after the deportation of the Jews signs menacing to shoot anyone that comes near were hung out in the ghetto, no one actually guarded it, so the local residents would enter into Jewish homes, owners of which were in Treblinka, at night and pillage Jewish possessions. They even rejoiced because of the Jewish misfortunes, but on the other hand, they were also afraid, feeling that the extermination of the

Jews is the beginning of their own extermination.

Based on the testimony of Binyomin Rak, a resident of Siemiatycze, I know that the final liquidation of the Siemiatycze ghetto happened in the following way.

The Jews that had stayed in the ghetto were packed into freight cars and transported through Czeremcha-Białystok-Małkinia-Treblinka. Although there is a much shorter way from Siemiatycze to Treblinka through Sokołów Podlaski (2 hours), the victims were transported by such a long route on purpose in order for them to lose orientation. In the evening we arrived to Treblinka, but we were kept in the cars during the whole night. Only in the morning everyone was forced into a gas chamber and killed. I, as a qualified carpenter, was given a job in the workshops of Treblinka and managed to survive.

About half a kilometer before Małkinia I jumped from the moving train through the little upper window. The window was very narrow and I had to take off my outerwear and jump into a - 12 degree frost wearing only a shirt. A few dozen persons from other cars also took this desperate step, but the guards shot them all because they were a good target for German bullets in a white field covered with snow. I alone survived because I did not start running away through the fields, but stood next to a car and pulled a German guard by his coat. He turned around and dropped his automatic gun. I quickly picked up the

gun, shot the guard and took his revolver. I managed to do it all, because I was in one of the last cars and when I jumped, I landed towards the very end of a long train, where there was only a solitary German soldier. During the first month after running away I hid by a few Poles in different villages. On the 4th of December 1942 I met five more Jews from Siemiatycze in the area around town and we dug a bunker for ourselves under a stable with the help of its owner, a Pole. There I stayed until the coming of the Red Army.

Written down by: Shtokfish Dovid

April 1945

סעמיאַטיטשער אײַנוווינער רפֿאל קירשענבלום דערציילט

געבוירן בין איך אין לובלין, אין יאָר 1905, בײַ רעליגיעזע עלטערן. פֿון פֿאַך בין איך אַ בוי־מײַסטער, נאָר בײַ דער אָקופּאַציע האָב איך זיך פֿאַרנומען מיט פֿאַרשיידענע אַרבעטן, ווי: געלאָדן האָלץ אויף דער באַן, געפֿירט מיסט און געמישט בעטאָן. איך בין אַ פֿאַרהייראַטער פֿון יאָר פֿרוי מיט 3 קינדער זײַנען דעם 10טן נאָוועמבער 1942 אומגעקומען אין טרעבלינקע. אַחוץ דעם האָב איך פֿאַרלוירן אַ פֿאָטער מיט אַ מוטער, אַ ברודער מיט אַ שוועגערין און אַ קינד.

פֿון יאָר 1928 וווין איך אין דעם שטעטל סעמיאַטיטש, ביעלסקער פּאָוויאַט, ביעלסקער וואָיעוווּדזטווע. אין דעם שטעטל האָבן געוווינט קאַרגע 5000 ייִדן, ד. ה., 66 % פֿון דער אַלגעמיינער צאָל אײַנוווינער. די ווײַט גרויסע מערהייט ייִדן זײַנען געווען באַשעפֿטיקט אין דער כעמיש־צעראַמישער אינדוסטריע, אין דער פֿאַבריק פֿון שוסטער־צודאַטן און אין שוסטער־ און שנײַדער־וואַרשטאַטן. ס'איז אויך געווען אַ גרויסע צאָל כאַלופּניקעס און קליינהענדלער.

אין טאָג פֿון דער אַרומרינגלונג, ד. ה., דעם 2טן נאָוועמבער 1942, האָט מען אין שטעטל סעמיאַטיטש צונויפֿגעטריבן פֿון די אַרומיקע שטעטלעך און דערפֿלעך אַן ערך 300 ייִדן. צוליב דעם, וואָס סעמיאַטיטש איז געווען אַ גרענעץ־שטעטל, האַרט בײַם בוג, האָט ניט געקענט זײַן קיין רייד וועגן ראַטעווען זיך קיין רוסלאַנד, ווײַל באַלד באַגינען, דעם 23סטן יוני 1941 איז דאָס שטעטל פֿאַרנומען געוואָרן דורך די דײַטשן.

אין דעם געשאַפֿענעם געטאָ פֿלעגן יעדן טאָג שטאַרבן בײַ אַ צען ייִדן, קיין שום געבורטן זײַנען ניט געווען. ס'זײַנען געווען אייניקע פֿאַלן פֿון גײַסטיקע קראַנקייטן. די ערשטע טעג נאָך דער דײַטשער אָקופּאַציע האָט די געסטאַפּאָ אַרויסגעטריבן די גאַנצע ייִדישע באַפֿעלקערונג (אויך פֿרויען, קינדער און זקנים) אַרויסצורײַסן מיט די הענט דאָס גראָז פֿון די שטיינער און דערבײַ האָט מען דערשאָסן דריי ייִדן, ווײַל די דײַטשע אויפֿזעער האָט

זיך אויסגעוויזן, אַז זיי גייען ניט צו דער אַרבעט אַזוי גערן. מען האָט באַלד געהייסן אָנטאָן געלע לאַטעס. די אָרטיקע באַפֿעלקערונג מיט די נאָר וואָס אָנגעקומענע אייניקע דײַטשן פֿון דער טאָדט־אָרגאַניזאַציע האָבן צוגעטראָגן קובֿר זײַן דעם שיינעם לענין־דענקמאָל, וואָס איז געשטאַנען אויפֿן סאַמיאַטיטשער מאַרק. צו דער דאָזיקער שענדלעכער אַרבעט האָט מען מיט גוואַלד אַרויסגעשלעפּט די גאַנצע ייִדישע באַפֿעלקערונג, און דערבײַ זיי געשלאָגן מכּות־רצח. איין ייִד האָט מען אַ לעבעדיקן אַרײַנגעוואָרפֿן אין טײַך, וווּ ער איז אומגעקומען.[...] אָנגעטאָן אין כּתר און אין טלית און געצוווּנגען אים צו מאַכן אויף דער טריבונע אַ הספּד איבער לענינען און פֿרייען דערבײַ: נידער מיטן ראַטנפֿאַרבאַנד! מ'האָט ייִדן געצוווּנגען אָפּצוהאַקן דעם קאָפּ פֿונעם לענין־דענקמאָל, נאָר די ייִדן האָבן זיך פון דעם אָפּגעזאָגט. די דײַטשן מיט דער פּוילישער פּאָליציי האָבן זיך געוואָרפֿן אויף די ייִדן שלאָגן. די באַנדיטן האָבן אַליין צעהאַקט דעם דענקמאָל און געהייסן די שטיקער אַראָפּטראָגן אויפֿן בית־עולם. אַרעסטן זײַנען פֿאָרגעקומען נאָר פֿון די, בײַ וועלכע מ'האָט געטראָפֿן פֿלייש, ווײַל ייִדן האָבן ניט געטאָרט עסן קיין פֿלייש, אויסער דעם קליינעם קוואַנטיטעט ביינער וואָס די דײַטשן האָבן צוגעטיילט פֿאַר די ייִדן.

אָנהייב אויגוסט 1941 איז אַרויפֿגעלייגט געוואָרן קאָנטריבוציע אין דער הויך פֿון 140 טויזנט רובל, מ'האָט אויך אײַנגעשפּאַנט ייִדן צו צוואַנג־אַרבעט ווי: אָפּרוימען די צעשטערטע דורך דער דײַטשער אַרטילעריע הײַזער, איבערפֿירן פֿאַרשיידענע בוי־מאַטעריאַלן. אַזוי ווי די דײַטשן איז זייער געווען אַ שאָד פֿערד, האָבן זיי געצוווּנגען ייִדן צום ערשט אויפֿבויען אַ קאָלייקע און מיט אייגענע הענט איבערפֿירן די דאָזיקע מאַטעריאַלן (אָן לאָקאָמאָטיוון).

די ייִדן האָט מען צוגענומען אַלע אומבאַוועגלעכע גיטער, און דערבײַ באַשטײַערט אָן אויפֿהער מיט אַרײַנטראָגן פֿאַרשיידענע זאַכן, ווי מעבל,

וועש, געשיר, גאָלד א. אַ. וו. דערבײַ פֿלעגן אויך דײַטשן אונטער פֿאַרשיידענע אויסריידן ראַבירן אין ייִדישע הײַזער.

ייִדן האָבן זיך געמעגט באַווײַזן אין גאַס נאָר צו דרײַ שעה אין מעת־לעת, פֿון 2 ביז 5 נ. מ. איבער די דאָזיקע דרײַ שעה האָט מען ניט געקאָנט און ניט געטאָרט פֿאַרלאָזן די וווינונגען, אַפֿילו צום דערפֿילן די פֿיזיאָלאָגישע באַדערפֿענישן. מ'האָט אויך ניט געטאָרט עפֿענען קיין פֿענצטער און אַרויסקוקן אויף דער גאַס.

אין סעמיאַטיטש איז דער געטאָ אַנטשטאַנען דעם 2טן אויגוסט 1942. בײַם איבערקלײַבן זיך אין געטאָ פֿלעגן דײַטשן רעווידירן אַלע פּעק און די בעסערע זאַכן צונעמען. אויף יעדן אײַנוווינער פֿון געטאָ האָט מען אויסגעטיילט 1מעטער מיט 10 צענטימעטער קוואַדראַט, דערבײַ איז די הויך פֿון אַ שטיבל ניט אַריבערגעשטיגן 2 מיט אַ האַלבן מעטער.

די באַציִונג פֿון די דײַטשן צו דעם געשאַפֿענעם יודנראַט און ייִדישע פּאָליציי איז געווען זייער אַ שלעכטע. מ'האָט איין מאָל געגעבן אַ באַפֿעל אַז 11 ייִדישע ראַטמענער (אויסער דעם פּרעזעס) זאָלן אויסרייניקן די שטאָטישע אוביקאַציעס און דאָס אומריינקייט אַוועקפֿירן הינטער דער שטאָט. ס'איז נישט געווען קיין פֿאַלן פֿון איבערגעבן ייִדן דורך דער ייִדישער אַדמיניסטראַציע אין דײַטשע הענט. ייִדן פֿלעגט מען יעדן טאָג פֿירן אויף אַרבעט אויסער דעם געטאָ. פֿאַר דעם געטאָ האָבן די דײַטשן באַשטימט 12 דעק. ברויט טעגלעך פֿאַר אַן אַרבעטנדיקן און 6 דעקאַ ברויט פֿאַר אַ ניט אַרבעטנדיקן. איין מאָל אין 2 וואָכן – 10 דעקאַ ביינער נאָר פֿאַר אַרבעטנדיקע. די, וואָס זײַנען געגאַנגען אויף אַרבעט, פֿלעגן בגנבֿה אַהיימברענגען עטלעכע קאַרטאָפֿל אין די קעשענעס. קיין שום וואַרשטאַטן און פֿאַבריקן זײַנען אין געטאָ נישט געווען. דעם דײַטש האָט מען געצאָלט "קאָפּ־שטײַער" און דער יודענראַט פֿלעגט אַלע מאָל נעמען בײַ די ייִדן געלט, כּדי זיך אויסצוקויפֿן פֿון פֿאַרשיידענע קלענערע גזירות. אין געטאָ האָט געאַרבעט אַ קיך, וועלכע

פֿלעגט אַרויסגעבן טעגלעך ביז 1500 מיטאָגן.

ס'זײַנען געווען דערשײַנונגען פֿון אַרײַנפֿאַלן אין רעליגיעזע שטימונגען פֿון די פֿריִער פֿרײַנדענקערישע אײַנוווינער פֿון געטאָ.

אונדזער געטאָ אין סעמיאַטיטש האָט אין גאַנצן עקזיסטירט דרײַ חדשים. די פֿאַרצווייפֿלונג איז געווען אומגעהײַער, דערפֿאַר ווײַל מיר האָבן געוווּסט, אַז אין וואַרשע האָט זיך אָנגעהויבן די ליקווידאַציע פֿון געטאָ. צוליב דעם, וואָס סעמיאַטיטש איז געזעען אײַנגעשלאָסן אין דריטן רײַך, האָבן מיר געגלויבט, אַז די ליקווידאַציע פֿונעם סעמיאַטיטשער געטאָ וועט אַזוי גיך ניט פֿאָרקומען, בפֿרט נאָך אַז דײַטשן פֿלעגן וועגן דעם כּסדר פֿאַרזיכערן.

מאָנטיק דעם 2טן נאָוועמבער 1942 האַלב פֿינף באַגינען, ווען מיר האָבן דערזען, אַז דער געטאָ איז אַרומגערינגלט דורך דער געסטאַפּאָ און ס.ס. לײַט, האָבן ייִדן סטיכיש גענומען איבעררײַסן די דראָטן־פֿאַרצוימונגען און זיך געלאָזט לויפֿן. די דײַטשן האָבן געשאָסן און אַוועקגעלייגט עטלעכע הונדערט ייִדן. אַ קליינע צאָל איז געלונגען אַנטלופֿן אין וואַלד. זיי האָבן דאָרט געשאַפֿן אַ ייִדישן פּאַרטיזאַנער־אָטריאַד, פֿון אַ הונדערט מאַן. אין האַרבסט 1943 איז דער אָטריאַד אין זײַן גרעסטער טייל צעקלאַפּט געוואָרן דורך די דײַטשן. די אַקציע פֿון אַרויספֿירן די ייִדן פֿון געטאָ קיין טרעבלינקע האָבן דורכגעפֿירט אויסשליסלעך דײַטשן. נישט געקוקט דערויף, וואָס נאָכן אַרויספֿירן די ייִדן פֿון געטאָ האָט מען דאָרט אויפֿגעהאָנגען אויפֿשריפֿטן מיט אַ וואָרענונג, אַז פֿאַר צוגיין נאָענט צום געטאָ וועט מען שיסן, איז אָבער דער געטאָ דורך קיינעם ניט געהיט געוואָרן, אַזוי אַז די אָרטיקע באַפֿעלקערונג פֿלעגט בײַנאַכט אַרײַן אין די ייִדישע שטיבער, וועמענס אײַנוווינער האָבן זיך געפֿונען אין טרעבלינקע, און גערויבט ייִדיש האָב און גוטס. זיי האָבן אַפֿילו זיך געפֿרייט מיט דעם ייִדישן אומגליק, נאָר פֿון דער צווייטער זײַט האָבן זיי זיך געשראָקן, פֿילנדיק אַז די אויסראָטונגס־אַקציע קעגן די

ייִדן איז אַן אָנהייב פֿון זייער אייגענער אויסראָטונג.

פֿון דער דערציילונג פֿון אַ סעמיאַטיטשער אײַנוווינער בנימין ראַק, וועלכער איז אַנטלאָפֿן פֿון טרעבלינקע, איז מיר באַוווּסט, אַז די ענדגילטיקע ליקווידאַציע פֿון דעם סעמיאַטיטשער געטאָ איז פֿאָרגעקומען אויף פֿאָלגענדן אויפֿן.

די איבערגעליבענע אין געטאָ ייִדן האָט מען אָנגעפּאַקט אין פֿראַכט־וואַגאָנען און זיי אַוועקגעפֿירט דורך טשערעמכע-ביאַליסטאָק-מאַלקין-טרעבלינקע. הגם פֿון סעמיאַטיטש קיין טרעבלינקע איז פֿאַראַן אַ פֿיל נעענטערער וועג דורך סאָקאָלאָוו־פּאָדלאַסקי (2 שעה רײַזע), האָט אומיסטן געפֿירט דורך אַזאַ ווײַטן וועג כּדי די אומגליקלעכע צו דעזאָריענטירן. אין אָוונט זײַנען מיר אָנגעקומען קיין טרעבלינקע, נאָר אַ גאַנצע נאַכט האָט מען אונדז אָפּגעהאַלן אין וואַגאָנען. ערשט אין דער פֿרי האָט מען אַלע אַרײַנגעטריבן אין דער גאַז־קאַמער און זיי דאָרט פֿאַרניכטעט. אַזוי ווי מיך, אַלס סטאָליער־מײַסטער, האָט מען באַשעפֿטיקט אין די וואַרשטאַטן אין טרעבלינקע, איז מיר געלונגען זיך אויסבאַהאַלטן.

אומגעפֿער אַ האַלבן למ' פֿאַר מאַלקין בין איך אַרויסגעשפּרונגען דורך דעם אויבערשטן פֿענצטערל פֿונעם לויפֿנדיקן צוג. אַזוי ווי דאָס פֿענצטערל איז געווען זייער שמאָל, האָב איך געמוזט אַראָפּוואַרפֿן פֿון זיך די אייבערשטע מלבושים, ביזן העמד און בײַ אַ 12־גראַדיקער פֿראָסט שפּרינגען. אויף דעם דאָזיקן פֿאַרצווייפֿלטן שריט האָבן זיך אויך געלאָזט אַן עטלעכע צענדליק ייִדן פֿון איבעריקע וואַגאָנען, נאָר די וואַך האָט זיי אַלעמען דערשאָסן, ווײַל אויפֿן ווײַסן שנייפֿעלד זײַנען זיי געווען אַ גוטער ציל פֿאַר די דײַטשע קוילן. איך איינער בין ניצול געוואָרן פֿון טויט, ווײַל איך האָב זיך ניט געלאָזט לויפֿן אויפֿן פֿעלד, נאָר זיך אַוועקגעשטעלט בײַם וואַגאָן און אַראָפּגעשלעפּט בײַ די פּאָלעס אַ דײַטשן וואַכמאַן, וועלכער האָט זיך איבערגעקערט, פֿאַרלוירן דעם אַווטאָמאַט. איך האָב שנעל געכאַפּט דעם

אַווטאָמאַט און דעם וואַכמאַן דערשאָסן, צונעמענדיק בײַ אים זײַם רעוואָלווער. דאָס דאָזיקע איז מיר געלונגען דורכצופֿירן דערפֿאַר, ווײַל איך האָב זיך געפֿונען אין די לעצטע וואַגאָנען, און בעת איך בין געשפּרונגען, בין איך אויסגעקומען אין סאַמע עק פֿון דעם לאַנגן עשאַלאָן, וווּ ס'האָט זיך געפֿונען דער איינער דײַטשער זעלנער. דעם ערשטן חודש פֿון מײַן אַנטלויפֿן האָב איך זיך אויסבאַהאַלטן בײַ עטלעכע פּאָליאַקן אין פֿאַרשיידענע דערפֿער. דעם 4טן דעצעמבער 1942 האָב איך אין סעמיאַטיטשער ראַיאָן זיך געטראָפֿן מיט נאָך 5 סעמיאַטיטשער ייִדן, און מיר האָבן אונטער אַ סטאָדאָלע מיט דער הילף פֿון דעם בעל־הבית, אַ פּאָליאַק, זיך אויסגעגראָבן אַ בונקער, און דאָרט איבערגעוואַרט ביזן קומען פֿון דער רויטער אַרמיי.

פֿאַרשריבן: שטאָקפֿיש דוד

אַפּריל 1945